10. Projekt planu Krakowa dla niewidomych
Kazimierz Krewniak
Wydział Form Przemysłowych ASP, Kraków
PROJEKT PLANU KRAKOWA DLA NIEWIDOMYCH
Opracowywany plan, będzie miał formę planu ściennego, który demonstrować można w ośrodku PZN-u, na dworcu lub innym ważnym miejscu miasta. Posiada on wymiary 165X140 cm; obejmuje najważniejsze obszary miasta, wytyczone różnymi punktami PZN-u w Krakowie. Budowa całego planu oparta jest na schemacie ulic prezentowanych liniami poziomymi, pionowymi i ukośnymi (kąt 45°). Uproszczenie to często jest zbyt schematyczne i niejednokrotnie wprowadzające przesunięcia w biegu ulic, jak i sztuczne ich prostowania czy za duże załamywanie.
Plan konstruowany jest głównie z czterech rodzajów klocków o szerokości 8 mm (jest to podyktowane wysokością pisma brajla) 1 wysokości 16 mm, o długościach 7 cm, 3 cm, 1 cm oraz klocka o podstawie trójkąta prostokątnego. Klocek ten pozwala na załamywanie ulic. Ostatnio wprowadzono dodatkowo zróżnicowanie wysokości klocków, co pozwoli na odrębne pokazanie ważniejszych arterii (wyższe klocki) i przecznic (klocki niższe). Różnica wysokości wynosić będzie około 1 mm.
Zastosowanie klocków odwraca generalną rzeźbę miasta, gdyż wypukłe klocki wyznaczają tu kaniony ulic. Dlaczego zastosowano jednak klocki? Dzięki nim otrzymujemy dodatkowe dwie boczne płaszczyzny, na których można podać bardzo dużo informacji. Płaszczyzna górna klocka zawiera takie informacje jak: nazwę ulicy, numer autobusu i tramwaju z przystankami oraz skrzyżowania świetlne. Natomiast na płaszczyznach bocznych umieszczono informacje o obiektach PZN-u, dworcach PKP i PKS, postojach taksówek, przejściach podziemnych, pogotowiu, szpitalach, aptekach, kościołach, ważniejszych obiektach zabytkowych, pocztach, domach towarowych. Pozostałe miejsce pozwala na wprowadzenie jeszcze innych informacji ważnych dla niewidomego i charakterystycznych dla danego miasta. Na płaszczyźnie całego planu podajemy ponadto informacje o parkach, zieleńcach i rzekach. Informacje zawarte na bocznych płaszczyznach są wcześniej sygnalizowane małą przeszkodą na górnej powierzchni klocka.
Cały plan pokrywa siatka z żyłki nylonowej, która wyznacza oczka siatki skorowidzowej. Na poziomym boku planu znajdują się oznaczenia cyfrowe, na pionowym literowe, które stanowią współrzędne skorowidzowe. Skorowidz nazw i obiektów zapisany w brajlu zawarty będzie w odrębnej książce. W dolnej części planu znajduje się legenda znaków i dodatkowo spis ważniejszych urzędów.
Idea konstrukcji tego planu daje możliwość wprowadzania zmian jakie niejednokrotnie w mieście zachodzą, czy to w ustawieniu przystanków komunikacji, czy też przez powstawanie nowych obiektów. Przyjęta zasada stwarza możliwość budowy planu każdego miasta lub jego dowolnej części. Klocki (ulice) są odpowiednio wciskane w płytę perforowaną, natomiast informacje wciskane w otwory w klockami stwarzają możliwość samodzielnego konstruowania planu. Zastosowane obecnie znaki są w dużej mierze przypadkowe. Uważam, że stworzenie standardowych oznaczeń będzie kolejnym krokiem badań i w dużej mierze projektowaniem ergonomicznym.
Technologia, jaką byłby plan wykonywany, to metoda wtryskiwania tworzyw sztucznych, a więc stosunkowo tania, bardzo prosta i precyzyjna. Omawiany plan Krakowa rozwiązany jest na razie w jednym – szarym kolorze. Spowodowane jest to chyba tym, iż współpracowałem z osobami w pełni niewidzącymi i wydawało mi się, że niekonieczne jest wprowadzanie dodatkowej kolorystyki. Jednak uważam, że zastosowanie kolorystyki nawet bardzo intensywnej pozwoli na korzystanie z tego planu osobom niedowidzącym czy również w pełni widzącym. Nasza praca trwa nadal i ostateczna koncepcja może ulec jeszcze dalszym modyfikacjom.