Jak czytać TYFLOMAPY

JAK CZYTAĆ MAPY

Atlas zamknięty jest w teczce zawierającej dwanaście plansz dotykowych (w tym jednej rozkładanej), brajlowską broszurę z objaśnieniami skrótów brajlowskich oraz niniejszą książkę opracowaną w powiększonym druku ze specjalnie przygotowanym przewodnikiem.

OPIS LEGENDY

Zanim wyjmiemy interesującą nas mapę z teczki, zapoznajmy się z jej zawartością. Pod klapą teczki umieściliśmy legendę. Zawiera ona objaśnienia użytych znaków na poszczególnych mapach. Jeśli je poznamy i zapamiętamy, będzie nam łatwiej czytać mapy. Na mapach znajdziemy:

• zabytki zaliczane do polskiego dziedzictwa kulturowego zostały opisane białą czcionką w czerwonej ramce, a przypisany obiektowi skrót brajlowski otacza delikatna ramka, która wyróżnia ten obiekt spośród pozostałych;
• wybrane zabytki podzielone zostały na sześć kategorii i pokazane sygnaturami:
• kościoły katolickie – to wypukły znak krzyża w rombie z białym wypełnieniem na czerwonym tle w kształcie kwadratu,
• cerkwie prawosławne – to wypukły znak podobny do krzyża prawosławnego z dłuższym wyższym ramieniem w rombie z białym wypełnieniem na granatowym tle w kształcie kwadratu,
• cmentarze – to wypukły znak krzyża w kolorze białym na zielonym tle w kształcie kwadratu,
• muzea – to wypukły tradycyjny znak stosowany na mapach dla muzeów, czyli trzy równoległe belki z czwartą leżącą nad nimi w kolorze białym na czarnym tle w kształcie kwadratu,
• pomniki – to wypukły znak przypominający prostokąt zwężony u góry w kolorze białym na czarnym tle w kształcie kwadratu,
• inne obiekty – to wypukły romb w kolorze białym na pomarańczowym tle w kształcie kwadratu;
• ulice w mieście pokazane zostały na dwa różne sposoby. Na rozkładanej mapie prezentującej całe miasto Wilno ulice są liniami ciągłymi, prostymi. Na planszach szczegółowych, które przybliżają fragment Starego Miasta, fragmenty ulic są liniami czarnymi o różnej grubości, a w warstwie dotykowej to biegnące równolegle linie też o różnej odległości od siebie oraz pojedyncze linie pokazujące mniejsze uliczki. Są to najczęściej dojścia do różnych obiektów;
• pasaże, a właściwie ulice zamknięte dla ruchu kołowego, oznaczone zostały czarnymi, równoległymi, wypukłymi liniami tworzącymi drabinkę;
• rzeki oznaczone zostały jako granatowe wstęgi z fakturą składającą się z niebieskich wypukłych poziomych linii. Udało się pokazać, w którym kierunku płynie rzeka, rozcinając ramkę w miejscu, gdzie rzeka „wypływa z mapy”, informując tym samym, dokąd zmierza i że nie kończy się na ramce;
• parki oznaczone zostały fakturą „piaskową” i kolorem zielonym.

Na dużej planszy z całym Wilnem znajdziesz dodatkową legendę umieszczoną z lewej strony przy ramce, w której objaśnione są sygnatury dotyczące tej planszy. To samo jest na planszy prezentującej cmentarz na Rossie.

Jeśli już poznaliśmy legendę, możemy wyjąć pierwszą mapę, broszurę z objaśnieniami skrótów brajlowskich i książkę z przewodnikiem lub uruchomić jego treść na komputerze. Opisy proponowanych tras zwiedzania znajdują się też w Internecie: na stronie Fundacji „Trakt” www.trakt.org.pl oraz na www.tyflomapy.pl.

OPIS BROSZURY Z OBJAŚNIENIAMI SKRÓTÓW BRAJLOWSKICH I PRZEWODNIK PO WILNIE

Ze względu na rozmiar („rozciągłość”) pisma brajlowskiego konieczna była zamiana pełnych nazw na skróty dwu- i trzyliterowe. Dodatkowo do niektórych skrótów brajlowskich dodano tzw. klucze, które informują, do jakiego rodzaju znaku na mapie i obiektu w rzeczywistości odnieść należy dany skrót. Prościej mówiąc, skrót dla nazwy rzeki to punkty: 3. i 6. Gdy znajdziemy skrót zaczynający się właśnie od takiego klucza, to wiemy, że jest to rzeka. W naszym atlasie mamy tylko dwa takie klucze dla dwóch rzek: Wilii i Wilenki.

Zabytki zaliczane do polskiego dziedzictwa kulturowego zostały opisane trzyliterowym skrótem brajlowskim i otoczone delikatną ramką, która powinna wyróżniać te obiekty spośród pozostałych na planszach. Pozostałe skróty też trzyliterowe to skróty dla nazw ulic.

W broszurze brajlowskiej wydzielone zostały skróty dla obiektów związanych z dziedzictwem kulturowym od nazw ulic i najpierw wyjaśniamy te pierwsze w układzie alfabetycznym.

W alfabecie litewskim występują znaki diakrytyczne, których nie ma w alfabecie polskim. Aby ułatwić zapis skrótów brajlowskich dla nazw ulic litewskich w języku polskim przejęto kilka prostych zasad:

• litera „s” z ptaszkiem to „ś”,
• litera „c” z ptaszkiem to „ć”,
• litera „e” z kropeczką to „e”,
• litera „u” z ogonkiem lub z daszkiem to zwykłe „u”,
• litera „z” z ptaszkiem to „ż”.

Ponadto w wykazie ulic w nawiasie umieszczone zostały polskie nazwy ulicy z okresu międzywojennego.

Każda nazwa ma dodany numer planszy, na której się znajduje. Jeśli zaczniemy przeglądać najpierw broszurę brajlowską i znajdziemy obiekt, który nas zainteresował, to znajdziemy informację, gdzie go obejrzymy w atlasie.

Przygotowany został pełny wykaz objaśnień skrótów brajlowskich, jakie znajdziemy na mapach. Warto go mieć pod ręką, wyszukując objaśnienia napotkanych i jeszcze niezapamiętanych skrótów. Staraliśmy się, aby skróty były intuicyjne i dobrze kojarzące się z nazwą własną. W wielu przypadkach wystarczy raz przeczytać objaśnienie i skrót zostanie zapamiętany.

CZYTANIE MAP ATLASU

Znając już legendę, zawartość broszury z objaśnieniami skrótów brajlowskich i książkę z opisem proponowanych tras, wyjmijmy wybraną planszę z teczki i ułóżmy ją tak, aby wypukły czarny trójkąt znalazł się w prawym górnym (dalszym) rogu. Cała treść mapy znajduje się w ramce.

Zanim zaczniemy oglądać mapę, zwróćmy uwagę na dodatkowe informacje wydrukowane na planszy.

Tytuł mapy umieszczono w lewym górnym (dalszym) rogu planszy i zajmuje on zazwyczaj dwa, trzy lub cztery wiersze. W ostatnim wierszu tytułu znajduje się skala liczbowa mapy.

Zwróćmy uwagę na skalę poszczególnych tyflomap.

Mapa całego Wilna została opracowana w skali 1:75 000 (jeden do siedemdziesięciu pięciu tysięcy), co oznacza, że 1 centymetr na mapie to 750 metrów w rzeczywistości.

Mapy szczegółowe dla Starego Miasta zostały opracowane w skali 1:1 500 (jeden do tysiąca pięciuset), co oznacza, że 1 centymetr odpowiada 15 metrom w rzeczywistości. Aby łatwiej zaplanować wycieczkę i policzyć, ile jest kilometrów do przejścia, umieściliśmy wzdłuż dolnej i lewej ramki każdej planszy linie odpowiadające 50 metrom w terenie poprzedzielane odstępami o tej samej długości. Mamy zatem linię i odstęp, co oznacza 100 metrów w rzeczywistości. Dotychczas na tyflomapach nie stosowano takiego rozwiązania, ale wydaje się, że te odcinki powinny pomóc w określaniu odległości.

W prawym dolnym (bliższym) rogu znajduje się numer planszy. Pamiętajmy, aby mapa po obejrzeniu wróciła do teczki na swoje miejsce. Porządek w teczce ułatwi znalezienie potrzebnej mapy.

W atlasie pokazane jest najpierw całe Wilno, a potem szczegółowo Stare Miasto i cmentarz na Rossie. Przechodzimy od ogólnej informacji do szczegółów, stąd różne obszary, ich szczegółowość i duża różnorodność skal. Powoduje to pewną trudność w rozumieniu wielkości obszaru, jaki jest prezentowany na mapie, ale zwróćmy uwagę, że skale stanowią tzw. ciąg skalowy (wielokrotność), co powinno ułatwić ich czytanie.

Skala 1:75 000 jest najmniejszą skalą w naszym atlasie i pokazuje całe miasto. Na tej mapie znajdziemy prostokąt obejmujący obszar Starego Miasta przybliżony na kolejnych dziewięciu planszach opracowanych w skali 1:1 500. Aby zrozumieć układ tych plansz, przygotowaliśmy ich skorowidz, gdzie prostokąt z mapy głównej podzieliliśmy na dziewięć części, nadając każdej kolejny numer oraz umieszczając informację o najważniejszych obiektach, jakie znajdziemy na danej planszy.

Nie opisujemy, jak znaleźć każdy element treści mapy, ponieważ nie chcemy odbierać przyjemności jej odkrywania. Podpowiedzi są w naszym przewodniku, który zawiera informację, co i gdzie się znajduje i w którym kierunku trzeba iść.

Życzymy przyjemnego odkrywania Wilna

Zespół redakcyjny