TRASA nr 5

TRASA NR 5

PLANSZE B2 i B3

LITEWSKIE MUZEUM NARODOWE NOWY ARSENAŁ – POMNIK KRÓLA MENDOGA – WIEŻA GIEDYMINA – GÓRA TRZYKRZYSKA (GÓRA TRZECH KRZYŻY)

Od znanego już skrzyżowania alei Gedimino pr. z ulicą Vrublevskio g. przy Placu Katedralnym (znajduje się na planszy B2), od udźwiękowionego przejścia, podążamy ulicą Vrublevskio g. w górę mapy, czyli na północ. Idziemy wzdłuż ulicy, mając po prawej stronie park i skręcamy w prawo w główną alejkę parkową.

Dochodzimy do Nowego Arsenału, czyli Litewskiego Muzeum Narodowego. Przed wejściem do niego stoi pomnik króla Mendoga – jedynego króla Litwy, który dokonał zjednoczenia ziem plemiennych w jedno państwo, a następnie, wyłącznie dla celów politycznych, przyjął chrześcijaństwo i koronę (koronacja odbyła się 6 lipca 1253 roku). Do dziś zasługi Mendoga są dobrze przez Litwinów wspominane, a dzień 6 lipca od czasu odzyskania niepodległości przez Litwę w 1991 roku jest obchodzony jako święto narodowe. Pomnik Mendoga odsłonięty został 6 lipca 2003 roku z okazji obchodów 750. rocznicy koronacji. Jego autorem jest rzeźbiarz Regimantas Midvikis. Cokół pomnika zdobią symbole pochodzące z pradawnego kalendarza bałtyckiego, spotykane w starych pismach.

Przez park docieramy do Nowego Arsenału. Zbudowany został w drugiej połowie XVIII wieku. Był częścią Dolnego Zamku Obronnego. Obecnie mieści się tutaj Muzeum Narodowe Republiki Litewskiej z ekspozycją ukazującą dzieje państwa od okresu późnego neolitu do 1940 roku. To tu znajdują się największe unikatowe zbiory archeologiczne prezentujące państwo litewskie. Muzeum zapoznaje także z litewską kulturą etniczną: z życiem codziennym ludu, tradycjami i zwyczajami, ze sztuką ludową. Znajdują się tu zbiory rzeźby ludowej, grafiki, ponadto maski, palmy wielkanocne, pisanki, krzyże.

Przemieszczając się alejkami parkowymi na lewo od Nowego Arsenału, dojdziemy do Starego Arsenału. Odbudowana jest tylko jego wschodnia część. Mieści się tutaj Muzeum Sztuki Stosowanej będące również częścią Litewskiego Muzeum Narodowego. I tutaj musimy już skorzystać z planszy B3.

Przed nami Góra Zamkowa, na której znajduje się słynna Wieża Giedymina. Jest to najbardziej popularny obiekt turystyczny w Wilnie. Co roku zwiedza go około 150 tysięcy turystów. Niestety, od lata 2017 roku obiekt nie jest dostępny dla turystów, ponieważ trwają prace, których celem jest wzmocnienie osuwającego się wzgórza. Prawdopodobnie jeszcze długo wieża nie będzie udostępniona do zwiedzania. Warto jednak wejść na górę i podziwiać widoki na miasto.

Z jednej strony widać czerwone dachy Starego Miasta i wieże licznych kościołów, z drugiej zaś nowoczesne biurowce leżące nad Wilią, jak i dalej. Doskonale widoczna jest też wieża telewizyjna i pobliska Góra Trzykrzyska, na którą zaraz się wybierzemy. Kręta droga prowadzi po wykładanej nierównymi kamieniami ścieżce, więc bez odpowiedniego obuwia może być problem z wchodzeniem.

Wieża Giedymina jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Wilna. To świadek najwcześniejszego okresu historii grodu i jedyna zachowana wieża będąca kiedyś częścią Zamku Górnego. Tu przodkowie Litwinów położyli kamień węgielny pod przyszłe miasto. Następnie w drugiej połowie XIII wieku, gdy u podnóża góry powstawało drewniane miasto, w tym miejscu stanął drewniany zamek, zastąpiony w późniejszym czasie zamkiem murowanym (dokładna data budowy nie jest znana).

Pierwsza wzmianka o tym zamku pochodzi z listów Giedymina z 1323 roku. Wiadomo też, że zamek będący fortecą obronną, był wielokrotnie atakowany przez Krzyżaków. Zamek ucierpiał w latach 1655–1661 w wyniku wojny z Moskwą i nie został już odbudowany. Dawniej w lochach zamku znajdowało się więzienie. Nigdy nie był jednak rezydencją królów i książąt, ponieważ do tego celu służył Zamek Dolny w pobliżu katedry.

Od 1960 roku czynne jest tu Muzeum Zamku Górnego, w którym znajduje się schemat bitwy pod Grunwaldem, krzyżackie sztandary i popiersie księcia Witolda wykonane z brązu. W muzeum zgromadzono również hełmy, kolczugi i zbroje, miecze i muszkiety oraz armaty i kule armatnie. Znajdują się w nim również makiety wileńskich zamków.

Na baszcie znajduje się taras widokowy, z którego rozpościera się wspaniały widok na Stare Miasto i Plac Katedralny. Od 1990 roku na szczycie wieży powiewa flaga państwowa Litwy.

Przed nami następny punkt programu. To charakterystyczna dla Wilna Góra Trzykrzyska, czyli Góra Trzech Krzyży.

Aby dojść do tego również silnie kojarzącego się z Wilnem punktu, musimy przejść na drugą stronę Wilenki. Udajemy się w górę planszy B3 do ulicy Arsenalo g., po czym, kierując się w prawo, przechodzimy mostem przez szumiącą wartko Wilenkę wpadającą nieopodal do spokojnie płynącej Wilii. Idąc dalej – już ulicą Kosciuškos g. (dawna ulica Kościuszki) – skręcamy w prawo i wydeptanymi ścieżkami kierujemy się na szczyt góry.

Z Góry Trzykrzyskiej można przede wszystkim podziwiać malowniczą panoramę Wilna i otaczające je wzgórza. W przewodniku „Wilno” przeczytamy taki opis: „Ogarniamy znów z tej wyniosłości (…) panoramę rozpostartego w dole starodawnego miasta, poznając jeszcze raz z oddali wszystkie po kolei zwiedzone poprzednio gmachy z leżącą znacznie niżej na pierwszym planie Górą Zamkową, z której po raz pierwszy oglądaliśmy miasto. Te dwa wrażenia – pierwsze i ostatnie – spinają jak drogocenna klamra łańcuch przeżytych wrażeń artystycznych w jedną niezapomnianą całość”. I faktycznie, pomimo upływu czasu to pozostaje niezmienne. Widok jest zachwycający.

Na szczycie góry, dawniej zwaną Łysą lub Krzywą, wznoszą się trzy białe krzyże. Według legendy za czasów księcia Olgierda, jeszcze za pogańskiej Litwy, umęczono tu siedmiu franciszkanów. Czterech strącono do Wilenki, zaś trzy krzyże z ciałami męczenników ustawiono na górze. Dla upamiętnienia ich męczeństwa wileńscy franciszkanie wznieśli na tej górze trzy drewniane krzyże. Według innej wersji, krzyże zostały ustawione jako wotum dziękczynne za ustąpienie zarazy z miasta. Jeszcze inna wersja głosi, że krzyże miały oznajmiać nadciągającym Krzyżakom, że Wilno jest już ochrzczone.

Wiadomo, że w 1740 roku zmurszałe krzyże zamieniono na nowe, które przetrwały do 1869 roku. Ale gdy zawaliły się ze starości, władze rosyjskie nie pozwoliły ich odbudować. Dopiero w 1916 roku, podczas okupacji niemieckiej, z inicjatywy księdza prałata Kazimierza Michałkiewicza zebrano fundusze i postawiono krzyże betonowe według projektu Antoniego Wiwulskiego. Te betonowe krzyże, mimo zastosowania trwałego surowca, nie przetrwały długo. Stały jedynie do 30 maja 1950 roku, kiedy to zostały wysadzone w powietrze, jak można się domyślić, decyzją władz sowieckich. Część ruin wywieziono, większe fragmenty zakopano u podnóża wzgórza.

W 1989 roku społeczeństwo Litwy postanowiło odbudować krzyże jako pomnik ofiar stalinizmu na Litwie. Dziś jest więc symbolem dążenia Litwinów do wolności. Zrekonstruowany Pomnik Trzech Krzyży odsłonięto 14 czerwca 1989 roku, a poświęcił go kardynał Vincentas Sladkevičius. Część odkopanych resztek dawnych krzyży zamurowano w fundamentach, część widoczna jest poniżej pomnika. Nowe krzyże są niemal identyczne jak pomnik Wiwulskiego, tylko o 1,8 metra wyższe.

Na Górze Trzech Krzyży kończy się proponowana trasa. Możemy wrócić tą samą drogą na teren Starego Miasta albo udać się na dalsze zwiedzanie, na przykład trasą nr 8, prowadzącą m.in. do kościoła św. św. Piotra i Pawła na Antokolu i na cmentarz Antokolski.

W Wilnie, poza Górą Zamkową i Górą Trzykrzyską, są jeszcze inne miejsca, z których można oglądać panoramę miasta. Jednym z nich jest wileńska wieża telewizyjna. W tym przypadku zdecydowanie trzeba jednak skorzystać z transportu, ponieważ zlokalizowana jest ona w znacznej odległości od centrum. Wieża ma 326,5 metra wysokości, a wybudowano ją w latach 1974–1980. Podstawę wieży stanowi koło o średnicy 38 metrów, średnica dolnej części 15 metrów zwęża się do 8 metrów w górze. Mimo że nie zobaczymy z niej zabytków, warto jednak wjechać windą na 19. piętro (na wysokość 165 metrów), na którym znajduje się restauracja „Paukščių Takas” („Droga Mleczna”) z tarasem widokowym. Część restauracyjna wraz z tarasem obraca się wokół własnej osi. Trwa to około 45 minut.

Wieża, pod którą w styczniu 1991 roku zginęli Litwini, broniąc świeżo ogłoszonej niepodległości, stała się symbolem walki o suwerenność państwa litewskiego. Na parterze wieży urządzono ekspozycję zdjęć upamiętniających to wydarzenie. Dzień 13 stycznia na Litwie jest obchodzony jako Dzień Obrońców Wolności.